Ο ΘΗΣΑΥΡΟΣ ΤΟΥ ΑΛΗ ΠΑΣΑ- ΟΙ ΑΝΑΣΚΑΦΕΣ

Το κυνήγι του μεγαλύτερου χαμένου θησαυρού που έχει αναζητηθεί ποτέ στην Ελλάδα έχει μεγάλη ιστορία

Χρυσές λίρες, γρόσια και άλλα…

Τρεις ήταν οι βασικοί τομείς που συγκροτούσαν την περιουσία του Αλή Πασά και των γιων του. Ο σημαντικότερος από αυτούς ήταν τα έσοδα από τις διάφορες εκμισθώσεις φόρων σε τσιφλίκια που ο Αλή άρχισε να σφετερίζεται όσο βρισκόταν εν ζωή ενώ οι άλλοι δύο αντιστοιχούν στους θησαυρούς που βρίσκονταν στο κάστρο των Ιωαννίνων μετά το θάνατό του και τα ποσά δανεισμού με τα οποία ήταν χρεωμένα διάφορα άτομα στην περιφέρεια του πασαλικιού του.

Επειδή αναμενόταν να είναι πολύ μεγάλη η περιουσία που άφησε πίσω του ο Αλή Πασάς στα Γιάννενα, η καταγραφή της ανατέθηκε ειδικά στον ναζίρη της Σόφιας Χασάν Ταχσίν. Ωστόσο, οι θησαυροί του Αλή αποδείχτηκαν πολύ φτωχότεροι από το αναμενόμενο και η σημαντικότερη αιτία αυτού ήταν η παραχώρηση μεγάλων χρηματικών ποσών από τον Αλή ως βοήθεια στην επανάσταση των Ελλήνων στην Πελοπόννησο. Σύμφωνα με τον W. Palmer, η αξία των θησαυρών του Αλή άγγιζε τα 40 εκατομμύρια γρόσια. Είναι αμφίβολο εντούτοις αν η πραγματική αξία των θησαυρών του Αλή έφτανε αυτό το ποσό διότι όπως φαίνεται η τρέχουσα αξία χρυσού που βρέθηκε στο κάστρο των Ιωαννίνων μετά το θάνατό του υπολογίζεται στα 23.275.288 γρόσια. Εκτός από το χρυσό υπολογίζεται ότι ο Αλή είχε στην κατοχή του 181.675 χρυσά νομίσματα «μπεσλί», 155.625 διαφόρων ειδών νομίσματα και ακόμη χρήματα που αντιστοιχούσαν σε 2.630.500 γρόσια. Λαμβάνοντας αυτά υπόψη, μπορούμε να πούμε ότι ο θησαυρός του Αλή Πασά στο κάστρο των Ιωαννίνων έφτανε περίπου τα 27 εκατομμύρια γρόσια.

Στα κατασχεθέντα κατάστιχα και έγγραφα του Τεπελενλή Αλή Πασά, τα οποία είναι γραμμένα στα ελληνικά, περιλαμβάνεται και η καταγραφή των περιεχομένων του θησαυροφυλακίου του στο κάστρο των Ιωαννίνων, ενώ καταγράφονται και τα αντικείμενα τα οποία κρατούσε ως υποθήκη έναντι χρεών, καθώς και οι δικές του οφειλές. Από τις καταγραφές προκύπτει ότι στον κατάλογο περιλαμβάνονταν ποικίλα χρυσά νομίσματα. Από τις 9 Ιουλίου 1818 και εξής βρίσκονται χρυσά νομίσματα Γιαλντίζ (350.718 νομίσματα), ισπανικά χρυσά (10.546 νομίσματα), γενοβέζικα χρυσά (547 νομίσματα), Τσιφτελί μπέγιογλου χρυσά (8.489 νομίσματα), Φιντίκ χρυσά (118.683), Κωνσταντινουπολίτικα χρυσά (207.257 νομίσματα), Αιγυπτιακά χρυσά (104.659 νομίσματα), Φιντίκ ρουμπιγιεσί ένα τέταρτο του χρυσού νομίσματος Φιντίκ (569.141 νομίσματα), Γιρμιμπεσλίκ – νόμισμα 25 πιάστρων (10.288 νομίσματα), Τζεζαϊρ χρυσά (305 νομίσματα), ποικίλων ειδών γρόσια (2.786.124 νομίσματα) και άλλου είδους και ποσοτήτων χρυσά νομίσματα και χρήματα. (Σύμφωνα με τους υπολογισμούς  σχετικά με την αξία των παραπάνω νομισμάτων σε γρόσια για το έτος 1814, ένα Γιαλντίζ χρυσό νόμισμα ισούται με 13 γρόσια, επομένως η αξία του παραπάνω ποσού αντιστοιχεί σε 4.559.334 γρόσια. Ένα Φιντίκ χρυσό νόμισμα ισούται με 7 γρόσια και το συνολικό ποσό αντιστοιχεί σε 830.781 γρόσια, ένα Κωνσταντινουπολίτικο χρυσό νόμισμα ισούται με 8 γρόσια και το συνολικό ποσό αντιστοιχεί σε 1.658.056 γρόσια, ένα Αιγυπτιακό χρυσό ισούται με 7 γρόσια και το συνολικό ποσό αντιστοιχεί σε 732.613 γρόσια, ενώ το σύνολο των προαναφερθέντων ποσοτήτων από τα τέσσερα διαφορετικά είδη χρυσών νομισμάτων αντιστοιχεί σε 7.780.784 γρόσια. Το 1815 μία οκά αρνίσιου κρέατος κόστιζε 20 παράδες, μια οκά βοδινού κρέατος 10 παράδες, το ημερομίσθιο ενός μάστορα αντιστοιχούσε σε 80 παράδες, η τιμή μίας αγελάδας ήταν 30 γρόσια, ενός βοδιού 35 γρόσια και ενός αλόγου 80, ενός μέσης έκτασης αμπελιού από 200 ως 500 γρόσια και ενός σπιτιού μέσου μεγέθους από 400 ως 800 γρόσια. Αντιπαραβάλλοντας τους παραπάνω αριθμούς αποδεικνύεται ότι ο Αλή Πασάς ήταν ένας αρκετά πλούσιος άνθρωπος. Οι αναφερθείσες τιμές αντλήθηκαν από το Rıfat Özdemir, XIX. Yüzyılın İlk Yarısında Ankara, Άγκυρα 1986)

Ένα μέρος της περιουσίας των γιων του Αλή το οποίο βρισκόταν εκτός τσιφλικιών, καταγράφτηκε με την εγκατάστασή τους στην Ανατολία και τους παραδόθηκε ενώ μετά και το θάνατό τους κατασχέθηκε και αυτό. Μπορούμε να υποθέσουμε επίσης ότι τόσο ο Αλή όσο και οι γιοι του είχαν υπό την κατοχή τους εκτός απ’ όσα αναφέρθηκαν εδώ, κοσμήματα και παρόμοια αντικείμενα αξίας. Αναφέρεται ότι ο Μουχτάρ Πασάς έθαψε μέρος των κοσμημάτων που κατείχε. Αλλά και οι πρόσοδοι από τα δάνεια του Αλή και των γιων του στους κατοίκους των βιλαετιών αποτελούσαν ένα σημαντικό ποσό. Μόνο από το βιλαέτι των Τρικάλων ο Αλή Πασάς είχε πρόσοδο 1.757.139 γρόσια.

Ο Αλή Πασάς και οι γιοι του είχαν επίσης παραχωρήσει δάνεια σε κατοίκους διαφόρων επαρχιών, τα οποία στο σύνολό τους αντιστοιχούν σε ένα σημαντικό ποσό. Το σύνολο των πιστώσεων του Πασά στις επαρχίες αντιστοιχεί περίπου στο ποσό των 16.000.000 γροσίων!

Όσον αφορά στο θέμα των τσιφλικιών, όπως προκύπτει από τα συμπεράσματα των ερευνών, ο Αλή Πασάς και η οικογένεια του ήταν κάτοχοι περισσότερων από 900 τσιφλίκια. Τα ετήσια έσοδα τους υπολογίζονται γύρω στα 2 εκατομμύρια!

Αντί επιλόγου

Ο Αλή Πασάς, πρόσωπο άπληστο, μνησίκακο και αδίστακτο, επιχείρησε με κάθε μέσο να αυξήσει την επιρροή του στα όρια της περιφέρειάς του· εργάστηκε σκληρά για την επίτευξή των στόχων του χωρίς να φέρει σε ρίξη τις σχέσεις του με το Σουλτάνο. Χωρίς να διαλύσει τις μακροχρόνιες σχέσεις του με την κεντρική εξουσία, εξασφάλισε τη διάρκεια της δικής του εξουσίας μέσα στο χρόνο με ρουσφέτια και δώρα που συνεχώς στέλνονταν στην Κωνσταντινούπολη και συμμετοχή σε εκστρατείες στο όνομα του κράτους. Ακόμη, κάτω από τις συνθήκες αυτές, επιτιθέμενος κάθε φορά που έβρισκε την ευκαιρία σε γειτονικές του περιοχές, ο Αλή πέτυχε να γίνει σε μεγάλο βαθμό ο μόνος διοικητής μιας ευρείας γεωγραφικής περιφέρειας. Η δύναμή του δεν περιοριζόταν μόνο στο πολιτικό επίπεδο. Όντας ιδιοκτήτης μεγάλων εκτάσεων, εκμεταλλεύτηκε απάνθρωπα και για χρόνια τους ραγιάδες που εργάζονταν στα τσιφλίκια. Και αυτός όπως όλοι οι μεγάλοι δικτάτορες, είχε πιστέψει πολύ περισσότερο στο χρήμα απ’ ότι στο λαό. Ο Αλή Πασάς που συσσώρευε ασταμάτητα μεγάλη περιουσία, δεν έδωσε καμία ευκαιρία στους ανθρώπους του περιβάλλοντός του να αποκτήσουν πλούτο. Οι άνθρωποι που δούλευαν δίπλα του ήταν απλώς υπηρέτες με κάποιο μισθό. Ακόμα και οι αξιωματούχοι και οι σύμβουλοί του δεν μπόρεσαν να βρουν την ευκαιρία να αποκτήσουν κτήματα.

Ο Αλή έτρεφε την ελπίδα ότι θα πετύχει η Ελληνική Επανάσταση και ότι θα σωθεί και ο ίδιος από αυτό όμως αν και αντιστάθηκε για πολύ καιρό στην πολιορκία του κάστρου όπου είχε κλειστεί, δολοφονήθηκε στα 1822 και η περιουσία του κατασχέθηκε από το κράτος.
Στην Ήπειρο, θυμούνται ακόμη τις προσπάθειες ενός ιδιώτη να εντοπίσει τον θησαυρό του Αλή Πασά. Δεκατέσσερα «φορτώματα» σε χρυσό, ασήμι και διαμάντια λένε ότι ήταν ο πλούτος του, που από τις αρχές του αιώνα δεκάδες άνθρωποι αναζητούν. Ο παμπόνηρος και πανούργος Αλής θα εμπιστευόταν ποτέ ένα τόσο ακριβό μυστικό σε κανέναν; Δεν θα φρόντιζε να εξαφανίσει κάθε αποδεικτικό, ή το κυριότερο θα θόλωνε τα νερά με τη διασπορά παραπλανητικών φημών;

Πριν από δέκα χρόνια περίπου, ακόμη και οι αρμόδιες υπηρεσίες (Αρχαιολογία, Εφορία, Αστυνομία) είχαν κινητοποιηθεί, όταν ένας Κερκυραίος, που είχε βρει κάποιον χάρτη, έφτασε στην περιοχή Μαργαριτίου Θεσπρωτίας και αφού εξασφάλισε τη σχετική άδεια, άρχισε να ψάχνει σε ένα μικρό εκκλησάκι στις ρίζες ενός κυπαρισσιού. Οι ώρες περνούσαν, η μπουλντόζα έσκαψε σε μεγάλο βάθος, αλλά τελικά θησαυρός δεν βρέθηκε.

Ο θησαυρός του Αλή Πασά πάντα απασχολούσε πολλούς και εκτός Ηπείρου. Παλιότερα, άγνωστα άτομα ψάχνοντας άνοιγαν τρύπες στο Κάστρο των Ιωαννίνων . Ενώ άλλοι, πιο τολμηροί, έφτασαν ως το Τεπελένι, στην Αλβανία, εκτιμώντας ότι ο πασάς των Ιωαννίνων θα είχε μεταφέρει τους θησαυρούς του στη γενέτειρά του.

Υπάρχει και ένας άλλος θρύλος που θέλει τον Αλή πασά, βλέποντας τα στρατεύματα του Χουρσίτ να πλησιάζουν, να στέλνει τον γιό του τον Βελή με τον θησαυρό του για να τον κρύψει κάπου στην Ρούμελη.

Μια εικασία λέει ότι ο Βελής το έκρυψε σε μια σπηλιά κάπου στην Αιτωλοακαρνανία έκτισε με αγκονάρια την είσοδό της και μετά όταν γύρισε πίσω στα Γιάννινα σκότωσε όσους συμμετείχαν στην δουλειά.

Μια άλλη λέει ότι το καραβάνι με το θησαυρό έπεσε σε φοβερή νεροποντή και στην προσπάθειά να διαβεί κάποιο χείμαρο και όλα τα φορτωμένα ζώα όπως ήταν δεμένα μεταξύ τους παρασείρθηκαν από το νερό και ο θησαυρός θάφτηκε σε κάποια καταβόθρα του χειμάρου. Σαν πιθανή περιοχη του συμβάντος ορίζεται η περιοχή του Αλμυρού στο Βόλο.
Θρυλλείται επίσης οτι η κυρά Βασιλική η γυναίκα για χάρη της οποίας χτίστηκε στην τότε Βοϊβότα η εκκλησία του Αγ. Γεωργίου όταν επέστρεψε απο την εξορία στην Προύσα της Μ. Ασίας πλησίασε υψηλόβαθμους αξιωματούχους της τότε κυβέρνησης και τους είπε οτι ξέρει αρκετά σημεία όπυ είχαν κρυφτεί αρκετοί απο τους θησαυρούς, αλλά οι πολιτικοί (απο τότε) την χλεύασαν και με απαξιωτικούς χαρακτηρισμούς δεν τις έδωσαν σημασία (είχε απαχθεί απο το χωριό της σε ηλικία 12 ετών το 1805). Το 1843 πήρε το μυστικό στον τάφο της πεθαίνοντας απο δυσεντερία.

Σύμφωνα με μια άλλη ιστορία οι αμύθητοι θησαυροί που μάζεψε ο Αλή πασάς του δημιούργησαν μεγάλο πρόβλημα για την εξασφάλιση τους. Η έδρα του πασαλικιού του τα Γιάννενα δεν πρόσφεραν τη σιγουριά που ήθελε. Έστειλε έναν έμπιστό του στο χωριό Γεωργουσάτες της Δρόπολης. Αυτός βρήκε τρεις μαστόρους που έχτισαν μια κρυψώνα έξω από τους Γεωργουσάτες, κοντά σ΄ένα κυπαρίσσι μιας εκκλησίας. Όταν οι εργάτες τελείωσαν, ο έμπιστος του Αλή τους τουφέκισε με διαταγή του πασά. Στη συνέχεια ο Αλής σκότωσε τον έμπιστο, ώστε να είναι σίγουρος, σιγουρότατος, για τη μυστική κρυψώνα του θησαυρού.

Πλην όμως ένας από τους τρεις εργάτες τραυματίστηκε απλώς, και έκανε τον σκοτωμένο. Στη συνέχεια κρύφτηκε, όμως το μυστικό το εμπιστεύθηκε σε κάποιον δικό του, και αυτός στην κόρη του, η οποία έλεγε για το «κυπαρίσσι με το θησαυρό, που είναι κοντά σ’ αυτό, και θάτρεφε τη Δρόπολη για εκατό χρόνια.

Το 1966 κάποιοι εργάτες έσκαβαν στους Γεωργουσάτες, για να φτιάξουν ένα οχυρωματικό έργο – ένα από τα πολλά που συνήθιζε να κάνει το καθεστώς Χότζα.

Έφτασαν να σκάβουν κοντά στο κυπαρίσσι που αναφέραμε, όταν σκόνταψαν σ’ ένα τοίχο, πάχους δύο μέτρων περίπου. Συνέχισαν να εργάζονται μέχρι που βρήκαν μια πόρτα χοντρή σιδερένια, ενώ ταυτόχρονα την άλλη μέρα ήρθαν άνθρωποι του καθεστώτος και βρέθηκαν μπροστά σ’ έναν πραγματικό θησαυρό από χρυσάφι αμύθητης αξίας. Μια γουρούνα ολόχρυση δυο τόνων βάρους (2.000 κιλά) με δώδεκα γουρουνάκια χρυσά κι αυτά, σερβίτσια πιάτων και κουταλομαχαιροπήρουνα, όλα χρυσά. Ήρθε επί τόπου κι ο Εμβέρ Χότζα και ο θησαυρός μεταφέρθηκε μυστικά και επειγόντως πρώτα στα Τίρανα και μετά που;

Με το που βρέθηκε ο θησαυρός το 1966 η γιαγιά που διηγούνταν την ιστορία με το κυπαρίσσι και το θησαυρό έπαθε μελαγχολία και είκοσι χρόνια μετά, μέχρι το 1986 που άφησε την πνοη της, δεν έβγαλε μιλιά.

 

Και πάμε στο σήμερα: Σύγχρονες έρευνες σε οθωμανικά κυρίως αρχεία έχουν δείξει ότι το σύνολο της περιουσίας του Αλή πασά κατασχέθηκε από το οθωμανικό κράτος, κι αφού είχε προηγηθεί καταγραφή των πάντων από εντεταλμένους υπαλλήλους. Μέρος δε της περιουσίας του, που ίσως αναμενόταν μεγαλύτερη, είχε «επενδυθεί» για τις ανάγκες του στρατού κατά την πολιορκία από τον Χουρσίτ πασά το 1820. Πολλές φορές όμως τα επιστημονικά στοιχεία δεν αρκούν για να νικήσουν τους θρύλους…

https://typos-i.gr/article/oi-8hsayroi-toy-alh-pasa-kai-mia-diashmh-anaskafh

http://gnosologion.blogspot.com/2013/01/blog-post_16.html

Ύστερα από αυτά για τον θησαυρό του Αλή πασά το λακωνικότατο «Σχόλιο ουδέν» που λέει και ο κάθε κυβερνητικός εκπρόσωπος, σας αφήνουμε στην κρίση σας να πιστέψετε ό,τι θέλετε!

Πηγές:
Αχμέτ Ουζούν: Ο ΑΛΗ ΠΑΣΑΣ Ο ΤΕΠΕΛΕΝΛΗΣ ΚΑΙ Η ΠΕΡΙΟΥΣΙΑ ΤΟΥ (μετάφραση: Γιώργος Σύρμας), μελέτη στο Τμήμα Οικονομίας και Διοίκησης Cumhuriyet Üniversitesi
ΧΑΜΙΓΙΕΤ ΣΕΖΕΡ: ΝΕΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΚΑΙ ΕΥΡΗΜΑΤΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΑ ΤΣΙΦΛΙΚΙΑ ΚΑΙ ΤΑ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΑΛΗ ΠΑΣΑ ΚΑΙ ΤΩΝ ΓΙΩΝ ΤΟΥ,(Διδάκτωρ, αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Τμήμα Ιστορίας της Σχολής Γλώσσας και Ιστορικής Γεωγραφίας του Πανεπιστημίου της Άγκυρας)
Γιάννης Παπαϊωάννου: «Γεγονότα από τη νεότερη ιστορία» Ιωάννινα 2006
Οdysseus, Turkey in Europe, Λονδίνο 1900, 402
William Palmer, Yanya Sultanı, Κωνσταντινούπολη 1997, 19-23.
M. Cavid Baysun, Ali Paşa (Tepedelenli), İslam Ansiklopedisi
James Pettifier, Albania, Λονδίνο 1954
Aktaran H. İnalcik, D. Quataert, An Economic and Social History of the Ottoman Empire: 1300-1914, Κέμπριτζ 1994
MAD* 9761, 4-152, 1234-36/1818-21 (Maliyeden Müdevver Defterler (Γενικά Οικονομικά Κατάστιχα))
MAD 9767, 2-271, 1237/1821-22.
ΗΗ* 26467/ 1238/1822-23 (ΗΗ: Hatt-I Hümayûn (Αυτοκρατορικό Διάταγμα))
ΗΗ 21024.Α, 1237/1821-22· ΗΗ 21137, 18, 1237/1821-22
Ayniyyat Defterleri 610, 104, 1237/1821-22.
Baş Muhasebe Kalemi: Muhallefat Defterleri (Αυτοκρατορική Λογιστική Υπηρεσία: Κληρονομικά Κατάστιχα)